Op donderdag 11 juli brachten op initiatief van Coöperatie Menzis leden van de Kamercommissie VWS een werkbezoek aan Gezond Groningen. Gezond Groningen is een netwerk waarin meer dan 50 zorg- en welzijnspartijen samenwerken, variërend van ziekenhuizen tot welzijnsorganisaties en van gemeenten tot onderwijsinstellingen. Zij werken aan de uitvoering van de plannen uit de regiovisie ‘Gezonde Groningers, Gezonde Zorg’. Met een breed programma en levendige discussies werden de Kamerleden een dag lang ondergedompeld in de Groningse wereld van zorg en welzijn.
De gezondheidsverschillen in Groningen zijn bovengemiddeld groot, evenals de problemen rondom mentale gezondheid. Tegelijkertijd zijn de middelen schaars. In het regioplan zijn afspraken gemaakt over oplossingen voor deze knelpunten. Tijdens de bijeenkomst werden de Kamerleden Daniëlle Jansen (NSC), Wieke Paulusma (D66), Elke Slagt (GL/PvdA), Judith Tielen (VVD), haar medewerker Ineke Uitterhoeve en Mees Heller, griffier van de commissie VWS, bijgepraat over hoe de ‘papieren afspraken’ tot concrete verbetering voor de inwoners van de regio leiden.
Wethouder Manouska Molema legde uit dat de al bestaande samenwerkingsverbanden in Groningen snel en succesvol samengevoegd konden worden tot Gezond Groningen. Hierdoor zijn het zorg-, onderwijs- en het sociaal domein veel beter met elkaar gaan samenwerken. Deze samenwerking leidt tot andere werkwijzen waarvoor het soms nodig is om financiën te herschikken. Wouter Bos van Coöperatie Menzis gaf aan dat het IZA de rol van de zorgverzekeraar in de regio benadrukt en geformaliseerd heeft en nauwere samenwerking met andere zorgverzekeraars in gang heeft gezet. Hij benadrukte dat transformatie tijd kost en IZA-partijen bovendien niet aan harde resultaten gebonden zijn.
Bijzonder in Groningen is het aparte regioplan voor mentale gezondheid. Johan Oostinga van Lentis gaf aan hoe in het plan onder andere gewerkt wordt aan het verschuiven van zorgaanbod van de stad naar het Ommeland. Een taai proces, omdat het mensen vaak gehecht zijn aan hun standplaats. Maar wel noodzakelijk, buiten de stad Groningen is te weinig aanbod, terwijl de vraag prangender is dan in de stad. Ditzelfde ervaart de Groningse huisarts Trudy Oldenhuis die middels het programma Welzijn op Recept mensen die dit nodig hebben koppelt aan een welzijnscoach die cliënten intensief helpt en begeleidt. In veel regio’s is het overgrote deel van de voorzieningen die hulp konden bieden weggesaneerd, maar is er geen zorg voor in de plaats gekomen. Ingezet wordt op demedicaliseren en aan het bouwen van (zelf)vertrouwen, mensen moeten hun eigen regie (kunnen) gaan voeren.
In het project Voorzorg wordt geprobeerd mensen op de (ggz) wachtlijst tijdens het wachten alvast te helpen hun problematiek duidelijk te krijgen en mogelijke oplossingen op te pakken. Hierbij wordt succesvol gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigen. Een voorbeeld hiervan is Sherwin Mercera, coördinator bij Terwille Verslavingszorg, die uitlegde waarom deze kennis en deze aanpak zo waardevol is: ‘het is een kwestie van er zijn en het gesprek aangaan. We zijn geen therapeut, maar proberen een breuk te forceren met het systeem waar ze inzitten’. Voor opschaling van dit project is ook een ander inzet van financiën nodig en een betaaltitel.
Waar in de regio vol op ingezet wordt, is het gebruik van data en AI. Stephanie Klein Nagelvoort van het UMCG vertelde over de pilot in samenwerking met huisartsen die AI gebruiken bij het beantwoorden van patiëntvragen. Dit kan assistentes een zee van tijd opleveren. Het blijft ondersteuning en geen vervanging. De uitdaging is het leveren van het programma door meerdere softwarebedrijven. Ook hier speelt mededinging een (beperkende) rol en is het van belang dat de middelen om dit op te zetten structureel zijn.
Het regioplan richt zich ook op andere gebieden die effect hebben op de gezondheid van inwoners. Het verkleinen van kansenongelijkheid is ook een factor van betekenis. Danielle Bekkering, directeur van het Healthy Aging Netwerk Noord Nederland presenteerde de Verrijkte schooldag, een programma waarin kinderen voor wie dit in hun omgeving niet vanzelfsprekend is extra activiteiten aangeboden krijgen bovenop het reguliere lesprogramma. Naast persoonlijke ontwikkeling is het neveneffect dat het naar school gaan aantrekkelijker wordt.
Kamerleden waardeerden het brede programma waarin zowel de mogelijkheden en de onmogelijkheden van het systeem alsook praktijkverhalen en resultaten aan bod kwamen. De mededingingsaspecten werden onderkend evenals het belang van speelruimte om verplaatsing van zorg te realiseren of om te experimenteren. Ook het belang van aandacht voor andere factoren dan zorg als het gaat om het verbeteren van gezondheid, het managen van verwachtingen (de impopulaire boodschap: we kunnen niet alles binnen de zorg oplossen) en de noodzaak om middelen structureel en niet ad hoc beschikbaar te stellen zijn bediscussieerd. Kortom, waardevolle bagage om het zomerreces mee in te gaan.