Samen werken aan herstel

Korte lijntjes, sneller de juiste hulp – dat is de kern van het project Samen voor Herstel. Dat is gestart in wijk De Wijert, maar komt binnenkort ook in Westerkwartier en later in meer wijken en gemeenten in Groningen. Mensen met ernstige psychische problemen kunnen zelf een steungroep samenstellen, met daarin professionele hulpverleners én mensen uit hun inner circle. Zoals ouders, broer of zus, vriend, collega en buurman. Wie precies, dat hangt af van de doelen van de cliënt. De samenstelling van de steungroep kan ook wisselen als een bepaald doel is gehaald. Voorbeeld: de cliënt wil graag een leuke baan en vraagt een vriend hem daarmee te helpen. Als die baan eenmaal is gevonden, kan die vriend de steungroep verlaten. Waar het om gaat, is het betrekken van de omgeving van de cliënt, om zo zijn herstel een impuls te geven. Wat blijkt? Als het cliënten lukt samen met hun netwerk hun problemen te overwinnen, pakken ze weer de regie over hun eigen leven. 

Waardering goed voor zelfvertrouwen

Hoe kundig professionele hulpverleners ook zijn, zij zijn maar een klein onderdeel van iemands leven. Vaak wordt vergeten dat bij familie, vrienden of buurvrouw ook veel kennis en kunde zit. Die kunnen een enorm effect hebben op iemands herstel. Gerben Valk, psychiatrisch verpleegkundige van WIJ Groningen, zit al twintig jaar in het vak en weet dat er traditioneel veel wordt gepraat óver de cliënt, maar onvoldoende mèt. “Samen Voor Herstel doorbreekt dit patroon. Hier staat de cliënt écht centraal. Er is vaak veel angst, bij zowel cliënt als naasten. Cliënten die al jaren de ene hulpverlener na de andere bezoeken, zijn vaak passief en gelaten. Ze zijn bang dat het allemaal niet meer lukt. Ze hebben weliswaar een ‘kras’, maar zijn niet kapot, er is altijd hoop op herstel. Ook veel naasten – zoals een vriend – zijn soms verlamd: ‘ik durf geen vriend meer te zijn, omdat ik sterk moet zijn en eigenlijk ook hulpverlener moet zijn’. Door er gewoon te zijn in de steungroep en aandacht te geven, helpen ze enorm. Wij zeggen vaak tegen de naasten: betrek ze bij jouw leven. Ga je verbouwen? Vraag ze te helpen. Dan blijkt ineens dat die autistische vriend van jou heel netjes plintjes kan zagen. Dat is belangrijker dan het lijkt. Vertrouwen van de mensen om je heen geeft de cliënt veel zelfvertrouwen.”

Helende gesprekken

Een mooi initiatief, die steungroepen. Maar verbeteren ze ook echt de zorg? David Wegner, hulpverlener bij Lentis: “Zeker. De zorg is behoorlijk versnipperd, met sociale wijkteams, verslavingszorg, maatschappelijk werk, ggz, noem maar op. De steungroepen zijn een goede manier om die beter te laten laten samenwerken. Er is nog een groot voordeel: steungroepen gebruiken het informele netwerk van de cliënt. Mensen met psychische problemen zijn vaak eenzaam – dan kunnen ouder, broer, zus, vriend en collega echt het verschil maken.” David zit zelf in meerdere steungroepen van tientallen cliënten. Wat ziet hij? “Cliënten zijn gewend te praten met professionals, maar hun naasten willen ze niet belasten: ‘met een vriend drink ik een biertje, met de psycholoog praat ik over mijn problemen’. In de steungroep vervaagt die scheiding. Ik zag bijvoorbeeld dat een moeder weer moeder kan zijn, terwijl ze eerst – begrijpelijk – druk bezig was de problemen voor haar kind op te lossen door in de rol van hulpverlener te kruipen. Dat geeft ouders vaak zo veel stress – het probleem van hun kind bepaalt dan hun leven, ze komen aan weinig anders meer toe. Als een ouder weer ouder kan zijn, een broer weer broer en een vriend weer vriend, ontstaat er ruimte voor zaken die altijd onbesproken bleven – dat kan heel helend zijn.”
In deze video hoort u meer over Samen Voor Herstel.

‘De steungroep geeft me een goed gevoel’ “In 2016 raakte ik in financiële problemen. Ik gaf te veel geld uit aan dating-sites. En ik deed te dure stedentrips – naar Berlijn, Brussel, Hamburg. Het ging steeds slechter met me en moest naar een dagkliniek, met begeleid wonen. Het is belangrijk voor me dat ik mensen om me heen heb die betrokken zijn en meedenken. Daarom ben ik zo blij met de steungroep, met daarin mijn ouders, mijn broer, een vriend, mijn twee hulpverleners van begeleid wonen, Gerben van WIJ Groningen en een hulpverlener van Lentis. De groep komt één keer per drie maanden bij elkaar. En tussendoor zie ik ze ook. Mijn ouders elke maand, mijn vriend elke week en mijn hulpverleners komen – om en om – elke dag een uurtje bij me langs. Ze hebben me geholpen weer zelfstandig te gaan wonen. Met hen kan ik praten over belangrijke dingen: zoals geldzaken, huishouden en vriendschappen. Hun steun is waardevol en geeft me een goed gevoel.” John Wansink (22) - Vanwege privacy is de naam veranderd.

 

‘Menzis versterkt de leefkracht van mensen’ Menzis is een van de partijen die Samen Voor Herstel heeft ontwikkeld. Structurele ondersteuning van familie en hulpverleners is namelijk succesvol. De rol van de hulpverleners verschuift erdoor: van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. Hun focus ligt dan niet meer op het oplossen van problemen. Ze helpen om verschillende mensen uit een netwerk bij elkaar te brengen. Samen Voor Herstel bevordert de samenwerking van instanties. En het versterkt de leefkracht van mensen, waar Menzis zich al jaren hard voor maakt. “Er is onderzoek gedaan onder 19 deelnemers. Statistisch kan nog niet kan worden aangetoond dat de aanpak werkt. Maar er zijn wel succesverhalen en we leren van ervaringen. Bovendien zijn er ‘ambassadeurs’ aangesteld die aandacht vragen voor Samen Voor Herstel. Er komt ook meer scholing voor de hulpverleners en meer ruimte voor discussie en het leren van elkaar. We verwachten dat Samen Voor Herstel steeds meer cliënten een stevige duw in de goede richting zal geven: de kans dat mensen zelfstandig gaan wonen neemt toe; meestal nemen de klachten iets af; de meesten ervaren een betere kwaliteit van leven; hoe meer regie de cliënt heeft, hoe meer het maatwerk wordt." Daniëlle Nijkamp Projectmanager Preventie bij Menzis