Elk kind de best mogelijke start

Het programma ‘Kansrijke Start Groningen' helpt jonge ouders de juiste keuzes te maken.

1. Waarom zijn die eerste 1.000 dagen zo belangrijk?

De eerste 1.000 dagen van een kind zijn heel belangrijk voor een goede start. De gezondheid van een kind voor, tijdens en na de geboorte is een belangrijke voorspeller van de manier waarop een kind zich ontwikkelt. Ook risicofactoren als stress van de ouders, rook, slechte voeding en mishandeling blijken belangrijke voorspellers van fysieke en mentale problemen op latere leeftijd. Een goede start begint dus ook vóór de geboorte. 

2. Wat doet de overheid?
Eind 2018 presenteerde de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport het landelijke Actieplan Kansrijke Start. Dit plan helpt gemeenten om, samen met betrokken partijen en ouders, te werken aan een gezonde start van jonge kinderen. Overigens is Groningen hier al heel ver mee. De Groningse aanpak wordt ‘in het land’ zelfs beschouwd als een goed voorbeeld hoe je de signalering en zorg voor kwetsbare zwangeren kunt oppakken. 

3. Hoe pakt Groningen dit op?
In Groningen werken kraamzorg, verloskundigen, wijkteams, gynaecologen, GGD, Menzis en gemeente al jaren goed samen. Zij hebben veel aandacht voor preventie al voor de zwangerschap. Bijvoorbeeld door voorlichting en leefstijladvies te geven aan kwetsbare toekomstige ouders. Ook proberen zij er vroeg bij te zijn als dingen mis gaan tijdens de zwangerschap, zodat tijdig passende hulp gegeven kan worden. En zij geven zorg en ondersteuning na de geboorte. Daarin speelt bijvoorbeeld de kraamverzorgende een belangrijke rol. Die kan signalen snel oppakken. Deze punten staan ook zwart op wit in een gemeentelijke nota, met een mooie ambitie: iedereen in de stad Groningen – vanaf ‘min negen maanden’ – moet gezond ouder kunnen worden, moet kunnen meedoen en moet kunnen genieten van een onafhankelijk leven met een hoge levenskwaliteit. Dat begint dus met een gezonde start. Daarom stimuleert de gemeente dat de zorg voor kwetsbare zwangeren wordt versterkt.

4. Nog meer voorbeelden uit Groningen?
Wat de gemeente Groningen al een paar jaar doet, is een goede basis om op verder te bouwen. Neem de Groningse programma’s ‘Nu Niet Zwanger’ en ‘Groningen Stevig Ouderschap’. Het eerst programma ondersteunt kwetsbare (toekomstige) ouders om meer regie te nemen over hun kinderwens, zodat de vrouw niet ongewenst zwanger raakt. Een hulpverlener komt bij het stel thuis en gaat een eerlijk gesprek aan over kinderwens, seksualiteit en anticonceptie. Dat moet kwetsbare mensen meer grip geven op de loop van hun leven. Er zijn ook praatgroepen voor jonge ouders. Ze praten daar over hun twijfels, zorgen en ervaringen. Het programma ‘Groningen Stevig Ouderschap’ gaat over preventieve zorg voor gezinnen. Een aanvullend opgeleide jeugdverpleegkundige doet huisbezoeken en geeft gezinnen met een minder makkelijke start een steuntje in de rug. De aandacht gaat vooral uit naar de thema’s gezond opgroeien en opvoeden, opvoedproblemen en kindermishandeling. 

5. Wat moet Kansrijke Start Groningen gaan opleveren?
Het is best lastig om vast te stellen welk effect dit soort programma’s hebben. Er spelen veel factoren mee. En veranderingen hebben ook gewoon tijd nodig. In elk geval worden drie dingen gemeten: het aantal baby’s dat sterft rond de geboorte, het aantal kinderen met een laag geboortegewicht en het aantal uit-huis-plaatsingen voor het tweede levensjaar. Wat de babysterfte betreft: we hopen dat dit aantal zal dalen door het vroeg signaleren (door verloskundigen en/of gynaecologen) van sociale, psychische, mentale en fysieke problemen bij zwangere vrouwen. We verwachten ook veel van de telefonische advisering waar professionals kwetsbare zwangeren kunnen aanmelden. Hierdoor kan tijdig samen met de (aanstaande) ouders de juiste hulp worden gezocht. Denk aan begeleiding van een maatschappelijk werker of iemand van jeugdzorg. Of dat allemaal werkt, weten we in 2021. 

Zien jonge ouders het belang van de eerste 1.000 dagen? • 57% van de laagopgeleiden bereiden zich niet voor op de zwangerschap (tegen 41% van de hoogopgeleiden) • de belangrijkste veranderingen in leefstijl van jonge moeders: letten op voeding, alcoholconsumptie en slikken van foliumzuur (dat doet 68%) • bij de voorbereiding op de zwangerschap is oudersvannu.nl de meest gebruikte website, jonge vaders gebruiken vooral thuisarts.nl • vragen over de opvoeding van baby’s worden vooral gesteld aan het consultatiebureau, de eigen ouders en familie. Laagopgeleiden doen dat bij minder partijen (2,3 gemiddeld) dan hoogopgeleiden (3 gemiddeld) • 25% van laagopgeleiden maken zich geen zorgen over het opgroeien van hun kinderen (tegen 15% van de hogeropgeleiden). Laagopgeleide ouders zijn dus wat onbevangener • de meeste jonge ouders (vooral moeders) vinden een liefdevolle en stabiele omgeving het belangrijkst. Jonge vaders vinden de opvoeding het belangrijkst

 

Menzis is een van de aanjagers van Kansrijke Start. Op verzoek van het ministerie praten wij – als enige zorgverzekeraar – mee in de landelijke stuurgroep. Ook zijn we betrokken bij lokale initiatieven, zoals Kansrijke Start Groningen.