Dit is geen blog om de vinger te wijzen. Want de opmerking van onze premier dat we met 50% kennis 100% besluiten moeten nemen, is maar al te waar. Dus als disclaimer vooraf: enkel diep respect voor alle betrokkenen bij de informatievoorziening en besluitvorming tot dusver. Toch: hoe verschillend we in deze crisis met cure en care zijn omgegaan, is ronduit schokkend.
Reality check
Lees hierin geen schriftelijke inquisitie naar de waarheid, maar wel een reality check voor hoe het de meest kwetsbaren in onze samenleving vergaat. De voorbeelden van ouderen eenzaam in het verpleeghuis zonder bezoek, terwijl de ouderdomsziekte het soms niet toelaat dit te bevatten. Familie die voor ramen staat te zwaaien, waarbij de ouderen - omringd door zorgzame verzorgenden - niets anders rest dan lijdzaam toezien.
Daar waar iedereen een mening heeft over het aantal ic-bedden in Nederland, blijft het relatief stil als we kijken naar de effecten van corona in de verpleeg- en verzorgingshuizen en de gehandicaptenzorginstellingen. Maatregelen en beleid zijn, vooral de eerste maanden, volledig gestuurd vanuit de druk op de ziekenhuiszorg. Is dit logisch, aanvaardbaar en acceptabel? En zelfs als dat niet het geval is, zijn er dan alternatieven voorhanden?
Blijvende verschillen
Bij het bestrijden van het virus is in alle geledingen een medische invalshoek gehanteerd. Daarbij zijn verschillen tussen care en cure blijven bestaan. Dit is niet uitlegbaar. Ben je als zorgmedewerker aan het werk op een ic (met ontzettend veel dankbaarheid), dan is dit kennelijk anders dan op een psychogeriatrische afdeling in een verpleeghuis (met eveneens ontzettend veel dankbaarheid). Dit terwijl de gezondheidsperspectieven van de ic-patiënt helaas in veel gevallen gelijk zijn aan die van de cliënt op de PG-afdeling.
Verschillen gaan bijvoorbeeld over de beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen. Ik pleit ervoor om in elk geval de uitgangspositie van de zorgmedewerkers meer gelijk te trekken.
Complex en moreel
De bezoekregeling bij verpleeghuizen is intensief onderwerp geweest van debat. Helaas is hier geen andere conclusie te trekken dan dat er is gekozen tussen liefdevol overlijden aan corona of in eenzaamheid sterven zonder corona. Op papier een koude en systematische afweging, maar in de praktijk een uitermate complex en moreel dilemma.
Het is belangrijk om hiervoor alternatieven te bedenken. Enerzijds vanuit het eerste pleidooi om posities meer gelijk te trekken. En anderzijds om samen de contactmogelijkheden met kwetsbaren in de samenleving verder te onderzoeken.
Eigen dilemma’s
Als manager van een zorgkantoor heb ook ik morele dilemma’s ervaren bij het nemen van maatregelen in crisistijd. Een voorbeeld: een oudere wordt uit het verpleeghuis gehaald uit angst voor besmetting en wil graag het appartement beschikbaar houden voor na de crisis. Hier hebben we de zorgaanbieders gesteund om dit niet toe te staan, in het belang van het maximaal beschikbaar hebben van bedden. Dit terwijl er onder normale omstandigheden een wettelijke termijn bestaat om een appartement 2 weken beschikbaar te houden.
Geen spijt of berouw daarover, maar een voorbeeld waaruit blijkt dat iedereen in de zorg zijn eigen dilemma’s meemaakt.
Weinig ander geluid dan medische
Een aantal partijen, belangverenigingen en individuele verpleeg- en verzorgingsinstellingen en gehandicaptenzorgorganisaties heeft wel degelijk om meer aandacht geroepen. Helaas is dit geluid verstomd. Niet zozeer met opzet. Maar het verrassingseffect van het virus was dusdanig groot dat er nauwelijks ruimte was voor ander geluid dan het medisch perspectief. Het menselijk geluid verdient echter gehoord te worden.
Daar waar een ic alles op alles moet zetten op verlenging van leven, is er een aanvullend perspectief in de sector van de langdurige zorg. En dat gaat meer over aandacht en betrokkenheid van familie en verwanten. Menselijkheid en aandacht. Laten we met elkaar afwegen om contact mogelijk te houden tegen het licht van een vergrote kans op verspreiding van het virus.
Meten met menselijke maat
Natuurlijk zijn er ook heel mooie dingen ontstaan tijdens deze crisis. Een aantal oplossingen moeten we voor de toekomst zeker behouden, zoals beeldbellen. Diverse zorgaanbieders hebben ouderen en gehandicapten geholpen om hier vaardig mee te worden. Maar boven alles blijft de oproep om de menselijke maat in de Wlz zwaarder te laten wegen, en deze sector qua belang meer gelijk te trekken met de medisch specialistische zorg.