Maar liefst 32% van de Nederlanders (35% onder de vrouwen, 29% onder de mannen) heeft problemen met slapen. En dat terwijl er tegelijk een sterk verband blijkt te bestaan tussen de kans op een slaapstoornis en slechter functioneren overdag, bijvoorbeeld tijdens het werk. Medewerkers die slecht slapen zijn minder geconcentreerd, vergeetachtig of slechter gestemd, zo blijkt uit recent onderzoek. Slapen we heel goed en regelmatig, dan levert dat juist veel op: energie, een goed humeur en maximaal presteren. Samen met gezonde goede voeding en regelmatig bewegen zijn dit de drie pijlers voor een optimale gezondheid.
Meer slaap, sneller op het werk
Gerard Kerkhof is emeritus hoogleraar psychofysiologie van de 24-uurs ritmiek en slaap aan de Universiteit van Amsterdam en hij was ook verbonden aan het Centrum voor Slaapstoornissen van het Medisch Centrum Haaglanden in Den Haag. Hij legt uit waarom een goede nachtrust echt nodig is om goed te kunnen functioneren: “Slaap is een absolute voorwaarde voor het optimaal functioneren van het brein. Tijdens de verschillende slaapfasen worden recente ervaringen gefilterd, geordend en opgeslagen in het brein. Kennis, vaardigheden en emotionele stabiliteit profiteren van een goede slaap.” Zeker op het werk is een goede nachtrust dus van belang. “Prestaties zijn sneller en accurater, dus voorspelbaarder.”
Slaapduur versus slaapkwaliteit
Slechte slaap kenmerkt zich door (grotere) slaperigheid overdag. Slaperigheid leidt ertoe dat we minder geconcentreerd zijn, af en toe heel traag en soms zelfs helemaal niet reageren, zonder dit zelf goed op te merken”, aldus Kerkhof. Hoeveel slaap we nodig hebben verschilt per persoon, maar 7 tot 9 is de aanbevolen slaapduur voor volwassenen. Maar naast slaapduur is ook de slaapkwaliteit van belang. Kerkhof: “Voor een goede slaap is de slaapstructuur belangrijk. De opeenvolging van lichte slaap, diepe slaap en REM slaap. Niet iedereen komt aan goede slaap en dat heeft uiteenlopende redenen, bijvoorbeeld door ziekte als dementie of ernstige diabetes. Maar het kan ook komen door te laat naar bed gaan, te kort slapen, te veel alcohol drinken, roken of zwaar tafelen. De laatste redenen kunnen worden opgelost door een verandering van gedrag en door meer oog te hebben voor het belang van slaap voor het welzijn.”
Wat kunt u als werkgever doen?
Onnodig te melden dat werkgevers ervan profiteren als medewerkers goed slapen. Hoe kunnen zij hier een rol in spelen? Kerkhof: “Werkgevers kunnen bijvoorbeeld de werktijden zorgvuldig kiezen en afstemmen met hun medewerkers. Ook kunnen ze rekening houden met werkomstandigheden. Zeker als die slaapverwekkend zijn, zoals voor bus- of vrachtwagenchauffeurs. Ook is dat belangrijk voor mensen die eentonige taken moeten uitvoeren, en daarbij voortdurend oplettend en vaardig moeten zijn.” In dat geval kan het faciliteren van een powernap bijvoorbeeld uitkomst bieden.
Ook het effect van ploegendiensten en onregelmatige werktijden is groot op medewerkers. Kerkhof: “Deze werkroosters kunnen het slaap-waakritme volledig verstoren, ook op korte termijn. Het gevolg? Kans op stofwisselingsziekten, cardiovasculaire ellende en stemmingsstoornissen. Mensen die zich gedragen als avondtypes hebben overigens een grotere kans op slechte slaap en ritmiek en dus een groter risico op de genoemde gezondheidsklachten.” Aan te raden is om samen met medewerkers diensten te kiezen die zoveel mogelijk bij hun biologische klok passen. En houd er verder rekening mee dat doorwerken in de avond, zeker als het gaat om lang doorwerken, het inslapen belemmert. Het omschakelen van ons brein van de ‘werkstand’ naar de slaapstand kost tijd. Goed voor werkgevers én medewerkers om bijtijds af te schakelen dus.
5 tips voor uw medewerkers
Op het werk:
1. Neem regelmatig korte pauzes, strek de benen, ga naar buiten, vooral in de tweede helft van de nachtdienst.
2. Zorg voor heldere verlichting, een aangename temperatuur en stimulerende muziek.
Na het werk
3. Zorg voor een goed geventileerde en duistere slaapkamer.
4. Kom eerst even bij van het werk voordat u in bed stapt.
5. Probeer de avond voor een vroege dienst eerder te gaan slapen. Lukt dit niet? Ontspan u dan ’s avonds zo goed mogelijk.
Bronnen o.a.:
- G.A.Kerkhof, Epidemiology of sleep and sleep disorders in The Netherlands. Sleep Medicine, 2017, 30: 229-239.
- Gerardkerkhof.com
Wilt u het thema slapen onder de aandacht brengen van uw medewerkers?
Meer weten over het verbeteren van de slaapkwaliteit van uw medewerkers?
Neem contact op met Menzis via telefoonnummer 088 222 45 00 of stuur een e-mail naar vitaliteit@menzis.nl.
Meer lezen over het thema slapen?
Lees ook: Is alles bij u op de werkvloer goed uitgerust?