Meer regie over eigen gezondheid

In hun aanpak gaan ze steeds meer uit van het concept ‘Positieve Gezondheid’. Ze kijken hierbij naar ‘gezondheid en gedrag’ in plaats van naar alleen ‘ziekte en zorg’. Dit geeft mensen meer regie over hun gezondheid.

Steeds meer zorgprofessionals, gemeenten en zorgverzekeraars omarmen het nieuwe denken over gezondheid. Machteld Huber – de bedenker van het concept Positieve Gezondheid – geeft een advies: het kost veel tijd en geduld, ga er alleen mee aan de slag als je daar echt zin in hebt. Dat heeft huisarts Martijn van der Waart (Huisartsenpraktijk Respons, Hengelo) zeker. Sterker nog: hij liep al jaren met het idee om het anders te doen. “Ik voelde me al een tijd niet prettig bij hoe het ging. Ik kreeg mensen op het spreekuur met vage klachten, sommigen kwamen elke week. Medisch onderzoek leverden niets op. Dan schreef ik extra medicijnen voor, maar dat lost de oorzaak niet op. Onbevredigend, voor mij en voor de patiënt.”

Klachten voorkomen
Martijn praatte erover met een vriend, een fysiotherapeut. Als snel was duidelijk dat ze wilden samenwerken volgens de uitgangspunten van ‘positieve gezondheid’: zélf de regie nemen over je gezondheid (zie ook het kader). Martijn: “Begrijp me goed, ons huidige zorgstelsel brengt veel goeds. Krijg je bijvoorbeeld een hartinfarct, dan ga je naar de cardioloog die een stent plaatst en medicijnen voorschrijft. Maar dat is reageren op een ziekte, terwijl ik graag bijdraag aan preventie. Ik had dat infarct graag voorkomen. Samen met de patiënt, die verantwoordelijk is voor z’n eigen gezondheid en niet alleen maar leunt op z’n huisarts.”

Zelf de regie pakken
Er is een proef gestart met Positieve Gezondheid: komt er een patiënt met een klacht in de spreekkamer, dan vraagt Martijn zich nadrukkelijk af of een medische oplossing wel nodig is. Of heeft de klacht te maken met bijvoorbeeld werk, eigenwaarde, relatie of geldzorgen? Vermoedt hij het laatste, dan vult de patiënt een formulier in met vragen hierover. De maatschappelijk werker van de gemeente – die een werkplek heeft één deur naast Martijns spreekkamer – bespreekt de antwoorden met de patiënt. Martijn: “De maatschappelijk werker heeft zicht op de mogelijkheden van de gemeente om te helpen, maar kan ook bemiddelen naar betaald werk of vrijwilligerswerk bijvoorbeeld. Ik kijk ‘breed’ naar de patiënt, maar de maatschappelijk werker heeft meer tijd om erover door te praten.”  

Begrip en een luisterend oor
De vraag is natuurlijk: wat vindt de patiënt ervan? Omdat de proef (in de Hengelose wijk Slangenbeek) nog maar net is gestart, zijn daar nog geen harde cijfers over. Maar Martijn merkt al wel dat zijn patiënten er goed op reageren: “Zij merken dat ik als huisarts en de maatschappelijk werker écht aandacht hebben. Veel mensen zijn op zoek naar begrip en een luisterend oor. Ze willen gezien worden als mens, niet als patiënt. Ze zijn vaak blij dat we samen op zoek gaan naar de achterliggende oorzaak. Buikpijn, rugpijn, migraine – wat zit er achter, wat kan je er zelf aan doen?” Martijn ziet ook mensen die helemaal geen zin hebben in ‘geneuzel’ en liever een recept krijgen voor een pil: “Juist bij hen is veel winst te behalen."

Wat is positieve gezondheid? Huisarts Machteld Huber kwam in 2011 met een nieuwe kijk op gezondheid: hoe beter je in staat bent je eigen regie te voeren, hoe gezonder je bent. Uit onderzoek blijkt dat het mensen niet alleen om hun lichamelijke gezondheid gaat, zij vinden vooral een betekenisvol leven belangrijk. Vanuit het concept Positieve Gezondheid kijkt de huisarts met name naar de vraag achter de vraag. Stel, een patiënt wil naar de specialist. Waarom? Waarover maakt hij zich zorgen? Het doel is dat de patiënt het heft in handen neemt. Positieve Gezondheid betekent ook: positief kijken naar wat je nog wél kunt. Een proef in het zuiden van het land laat zien dat vertrouwen, tijd en aandacht, preventief werken en kosten besparen. Meer informatie.

Zoeken naar de klacht achter de klacht Jan is gepensioneerd buschauffeur. Met vele kwalen, onder andere vanwege diabetes. Hij moet tabletten slikken en insuline spuiten, maar vergeet dat vaak. Hij blijft maar komen bij de arts, met steeds weer nieuwe klachten. De huisarts zit met de handen in het haar. Tot ze hem vraagt een formulier over Positieve Gezondheid in te vullen. Met vragen over zijn lichamelijke en mentale fitheid. Zij stuurt hem naar de maatschappelijk werker om er verder over te praten. Wat blijkt? Hij wil graag weer actief zijn, vindt het vreselijk om thuis te zitten en mist het leven als chauffeur. De maatschappelijk werker vindt een vrijwilligersbaan voor Jan: patiënten rondrijden in het ziekenhuis. Hij fleurt helemaal op. En ondertussen normaliseren zijn suikers. Want hij is zich ervan bewust dat hij als chauffeur scherp moet zijn. Dus neemt hij zijn medicatie trouw. Veel klachten verdwijnen als sneeuw voor de zon.