Betere ouderenzorg in Ziekenhuisgroep Twente

De vier afdelingen werken nauw samen om zo de ouderen betere zorg te bieden. Hylke Stokvis (klinisch geriater) zegt dat elke afdeling – naast z’n eigen specialiteit – de oudere patiënt in z’n geheel bekijkt, dus niet alleen naar de fysieke klacht: “Elke afdeling heeft nu verpleegkundigen, diëtisten, activiteitenbegeleiders, fysiotherapeuten en psychologen die op HBO-niveau geriatrisch geschoold zijn. Zij zijn getraind om ‘kwetsbaarheid’ bij ouderen te herkennen. Komt er bijvoorbeeld iemand voor een heupoperatie op Geriatrische Traumatologie, dan is iedereen alert: is de patiënt misschien ook dementerend, zijn er geheugenproblemen, is er sprake van eenzaamheid? Bovendien vormen de verpleegkundigen van Geriatrie en Geriatrische Traumatologie samen één verpleegkundig team, wisselen kennis uit en kunnen op beide afdelingen worden ingezet. Daarnaast helpen de verpleegkundigen van Geriatrie en Ouderenpsychiatrie elkaar in de nachtdienst.” 

Wat kan de oudere wél?
Hylke Stokvis ziet nog een voordeel van het ZGT Centrum voor Ouderen: “De geriater komt op alle vier de afdelingen, hij ondersteunt bijvoorbeeld de psychiater, maar ook de chirurg op Geriatrische Traumatologie. Al met al kijken we nu breder naar de kwetsbare oudere: niet alleen lichamelijk (fysieke klacht), maar ook functioneel (zelfredzaamheid), geestelijk (cognitief) en sociaal (familie, partner, buurt). Lag vroeger het accent op wat de patiënt niet kon, nu brengen we vooral in kaart waartoe hij allemaal nog wel in staat is en dáár stemmen we de behandeling op af.”

Goed observeren
Het is bekend: of een kwetsbare oudere een ziekte of operatie te boven komt, hangt sterk af van zijn veerkracht en sociale omgeving. Hylke: “Wat heb ik nog om voor te leven? Dat is de kernvraag. Daarom stimuleren we de oudere naar activiteitentherapie te gaan, om weer in beweging te komen en om nieuwe contacten te leggen. Dit geeft meteen de kans de ouderen te observeren. Hoe werkt z’n geheugen, belemmert de klacht z’n dagelijkse functioneren?” Bekend is ook dat 30% van de kwetsbare ouderen na een ziekenhuisopname er ‘slechter’ aan toe is dan ervoor. Dit heeft te maken met de risico’s van een ziekenhuisopname. Denk aan longontsteking, urineweginfecties, ondervoeding en verwardheid.

Voorkomen van conditieverlies
Hylke: “De operatie kan technisch wel geslaagd zijn, maar als de patiënt door de ‘vreemde omgeving’ in de war raakt, herstelt hij moeilijker. En vergeet niet dat patiënten in het ziekenhuis driekwart van de tijd op bed liggen, waardoor ze meer kans hebben op complicaties en veel conditie en spiermassa verliezen. Als de oudere zich voor de operatie nog net thuis kon redden, loopt hij nu het gevaar ineens niet meer zelfstandig thuis te kunnen wonen. Kwetsbare ouderen kunnen weinig inleveren, hebben nauwelijks reserves. En dat is nu net waar we ons in het Centrum voor Ouderen op richten: de reserves op peil houden, dus stimuleren we dat de oudere werkt aan z’n conditie. Daarom zeggen we: na de operatie snel uit bed, kleed je aan, eet aan tafel, doe je oefeningen.” Hylke zegt dat het ZGT Centrum voor Ouderen nog niet helemaal af is. Er komt nog een Acute Geriatrische Unit bij, voor zieke ouderen die intensieve hulp nodig hebben: “Daar worden de ouderen natuurlijk meteen behandeld, maar ook gescreend zodat we hun kwetsbaarheid direct in kaart hebben.”

Kwetsbare ouderen in het ziekenhuis Kwetsbaarheid ontstaat als verschillende aandoeningen samenkomen waardoor de zelfredzaamheid vermindert. Vaak zie je gewichtsverlies, functionele achteruitgang, verminderde weerstand, verwardheid, geheugenverlies, instabiliteit (vallen) en incontinentie. Opname in het ziekenhuis verergert dit vaak. Door integrale zorg, met een centrale rol voor de geriater (een gespecialiseerde arts voor ouderen) komen kwetsbare ouderen gezonder uit het ziekenhuis en kunnen ze langer zelfstandig thuis wonen.  Ouderen die op een geriatrische afdeling zijn verpleegd zijn cognitief (taal, rekenen, denken, geheugen) beter af dan na een opname op een ‘gewone’ afdeling. Veel zorgverleners kijken nieuwsgierig naar de resultaten in het ZGT Centrum voor Ouderen. Niet per se om meer van dit soort centra te openen, wel om antwoord te krijgen op de vraag ‘met welke aanpak zijn kwetsbare ouderen het beste af?’

‘We stimuleren patiënten actief te blijven’ “Dertig procent van de ouderen hebben na ontslag uit het ziekenhuis blijvend functieverlies, lopen bijvoorbeeld minder goed of kunnen niet meer zelfstandig naar het toilet. Voorheen ging het vooral om de verzorging van patiënten, nu richten we ons meer op revalidatie. Zo zijn er oefengroepen onder begeleiding van een fysiotherapeut, waar patiënten werken aan kracht en conditie. En er zijn lunchgroepen onder begeleiding van zorgprofessionals waar de patiënten zelf de lunch klaarmaken en zoveel mogelijk zelfstandig eten. Zo stimuleren we patiënten actief te zijn, zodat ze zoveel mogelijk functioneren op het niveau vóór de ziekenhuisopname. Het gaat om training, beweging en voeding. Daarom wordt de patiënt ook begeleid door een diëtist. In het ZGT Centrum voor Ouderen werken diëtisten en fysiotherapeuten, maar ook alle andere zorgprofessionals, nauw samen. Zo stemmen zij de zorg voor kwetsbare ouderen goed op elkaar af.” Sylva Heilmann geriatrisch fysiotherapeute (in opleiding)

‘Ik ben geweldig geholpen’ “Ik wilde m’n schoenen aandoen maar dat lukte niet. Toen ben ik erbij gaan liggen, maar kwam niet meer overeind. Ik ben met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht en lig hier nu tien dagen. Wat ik precies heb weet ik nog niet, dat hoor ik morgen. Ik heb veel onderzoeken gehad en ben geweldig geholpen. Ik krijg hersengymnastiek. En therapie om actiever te worden, maar dat gaat langzaam. Of de doktoren hier goed samenwerken? Ik denk het wel, want iedereen weet precies hoe het met me gaat.” Gerda Pegge (85) patiënt