Bredere kijk op kwetsbare ouderen

Ouderen wonen langer thuis. Dat wil de overheid en dat willen veel ouderen zelf ook. Ze krijgen begeleiding van verschillende zorgverleners; van wijkverpleegkundige tot wijkcoach. Zo kan het wel eens onduidelijk zijn wie wat doet. Dat zegt ook Jolande Huizinga, coördinator Ouderenzorg bij Thoon (Twentse Huisartsenonderneming Oost-Nederland) én praktijkverpleegkundige: “Natuurlijk zijn de meeste kwetsbare ouderen in beeld bij de huisarts. Maar wie welke zorg levert, is voor hen soms een hele puzzel.” Dankzij de nieuwe aanpak - gefaciliteerd door Menzis - zijn de lijnen kort en overzichtelijk. De huisarts kan snel schakelen, bijvoorbeeld met de praktijkverpleegkundige die bij de ouderen thuis komt. Vervolgens introduceert de huisarts Jolande, die op huisbezoek gaat om zo het beeld van de oudere completer te maken. Jolande: “Ik bespreek onder meer de adviezen van de specialist Ouderengeneeskunde, en kijk samen met de ouderen hoe zij zo lang mogelijk verantwoord thuis kunnen blijven wonen. We praten over serieuze zaken, maar het zijn vaak ook heel gezellige ontmoetingen.”

Geen betutteling
Jolande stelt tijdens haar bezoek tien vragen. Zoals: Kunt u nog zelf het huishouden doen? Lukt uw persoonlijke verzorging nog? Kunt u nog zelf koken? Kunt u nog goed kauwen en slikken? Hoe is het met uw ogen? Heeft u al huishoudelijke hulp of thuiszorg? Welke medicijnen gebruikt u? Dat vraag ik omdat sommige ouderen soms vergeten hun medicatie te nemen of omdat ze niet begrijpen waarvoor het is. En bent u onlangs afgevallen? Dat vraag ik omdat ouderen die geestelijk achteruitgaan, soms vergeten te eten, hun eetlust verliezen of het koken te veel gedoe vinden.” Jolande heeft dus op een breder vlak intensief contact met de ouderen. “Bijzonder om zo dicht bij mensen te mogen komen. Ik ben vanuit mijn opleiding tot verpleegkundige Ouderenzorg gewend breed naar iemand te kijken; noem het holistisch. Ik zie geen patiënt, maar een individu dat zo lang mogelijk zelf de regie wil voeren. De meeste ouderen willen beslist geen betutteling. Ze weten heel goed wat ze nog zelf kunnen.”

‘Ik doe ertoe’
De waarde van iemand als Jolande is dat ze beschikt over een groot netwerk: “Ik ken de wijkagent, de wijkcoach, het wijkteam, alle wijkverpleegkundigen, de huisarts, de fysiotherapeut, de apotheker. Maar ook de podotherapeut, diëtist, medisch maatschappelijk werker en medische psycholoog. Deze zorgverleners - inclusief de specialist Ouderengeneeskunde en geriatrisch fysiotherapeut - werken nu nauw samen. Ze vormen een team dat bespreekt wat voor de oudere de best mogelijke zorg is. Zo komt er integrale zorg die goed op elkaar is afgestemd. Neem een patiënt met diabetes en hartfalen. De adviezen kunnen tegenstrijdig zijn: de huisarts zegt ‘u drinkt te weinig’ en de verpleegkundige zegt ‘maximaal anderhalve liter per dag’. Door de samenwerking en een helder behandelplan voorkomen we dit soort onduidelijkheden. En we voorkomen dat de oudere elke keer weer opnieuw zijn verhaal moet doen.”

Integrale ouderenzorg - wat zijn de voordelen? • In een vast team overleggen huisarts (blijft eindverantwoordelijk), specialist Ouderengeneeskunde, wijkverpleegkundige en casemanager Dementie regelmatig met elkaar. • Deze zorgverleners werken nauw samen. • Ze weten van elkaar wie wat doet, en dat is vooral belangrijk na ontslag uit het ziekenhuis. • Ouderen krijgen dus zorg die beter op elkaar is afgestemd. • Overzichtelijk voor de oudere, want slechts een paar aanspreekpunten. • De praktijkverpleegkundige Ouderen neemt de tijd, luistert en adviseert. • Ouderen uiten hier makkelijker ‘intieme’ problemen, zoals incontinentie. • Ook vragen over wilsbeschikking komen ter sprake. • Bij de laatste twee punten kan de praktijkverpleegkundige aanraden hierover met de huisarts te praten.

‘Iedereen staat voor ons klaar’ “Adriaan en ik zijn binnenkort vijftig jaar getrouwd, terwijl we vroeger eigenlijk niet mochten trouwen, omdat we allebei gehandicapt zijn. Zuurstoftekort tijdens de geboorte, dus niets erfelijks. We hebben dan ook twee gezonde kinderen. Inmiddels kunnen we geen stap meer zetten, zitten we allebei in een rolstoel en mijn man slaapt aan de zuurstoffles. We vinden het moeilijk om zaken uit handen te geven. We kunnen hulp krijgen bij het aankleden en wassen, maar dat doen we toch het liefst zelf. Wel houden we daardoor niet zo veel tijd over voor leuke dingen, zoals computeren en spelletjes doen op de iPad.” “We willen zo lang mogelijk in ons eigen huis blijven, en hebben daarom een alarmknop en thuishulp. En we worden goed in de gaten gehouden, maar niet opdringerig, hoor! Als ik de huisarts bel, staat hij zo op de stoep. Verder hebben we regelmatig contact met de specialist Ouderengeneeskunde, ergotherapeut en wijkcoach, die ook spontaan even langskomen. Niet dat we ze per se nodig hebben, maar toch fijn dat ze voor ons klaarstaan. Ik merk dat ze begrip hebben voor onze situatie. Het meeste contact hebben we met Jolande Huizinga van de huisartsenpraktijk. Ze komt regelmatig even langs voor koffie en een praatje. We hebben echt een klik met haar. Van ons krijgt ze een 9+ met een knuffel.” Jeanne Verheul (75)