Digitale zorg: eeuwige belofte of wondere wereld binnen bereik?

In die tijd ben ik in zijn Huis van de Toekomst geweest en kon ik me niet voorstellen dat beeldbellen ooit normaal zou zijn. Titulaer zag ook al de mogelijkheden van glasvezel, interactieve encyclopedieën en elektronica in huis. In de gezondheidszorg hebben we als het gaat om het gebruik van nieuwe toepassingen nog een behoorlijke inhaalslag te maken. Met de e-healthweek in het vooruitzicht vraag ik me af wat er na vijftien jaar experimenteren met digitale zorg nu nodig is om echt te kunnen versnellen en opschalen. Dat moet namelijk toch beter kunnen. Op naar het realiseren van de wondere wereld wat mij betreft.

Speeltje of noodzaak?
De gezondheidszorg in Nederland is van een goed niveau. Dat is waardevol en ook kostbaar. Maar naar mijn bescheiden mening staan we voor onder andere drie grote uitdagingen:

1. De eigen regie van patiënten vergroten;
2. De kwaliteit van de zorg (verder en continu) verbeteren;
3. De zorg ook voor toekomstige generaties toegankelijk en betaalbaar houden.

Versnelling is noodzakelijk om deze uitdagingen aan te gaan. Toepassing van nieuwe technologie in de zorg maakt dat patiënten langer thuis kunnen wonen of zorg in hun vertrouwde omgeving ontvangen in plaats van in het ziekenhuis. Het is dus veel meer dan een speeltje; toepassing van technologie geeft de zorg fundamenteel anders vorm en creëert waarde voor patiënten. Daarnaast is er pure noodzaak. We worden ouder, wachtlijsten en personeelstekorten nemen toe. Daarom moeten we de zorg zo slim mogelijk organiseren. We kennen al prachtige voorbeelden als telemonitoring, online behandelen en patiëntenportalen. Dit zetten we breder in, zou je denken. Maar digitale zorg wordt ook nog steeds als ‘het ziekenhuis van de toekomst’ ervaren. We zien allerlei barrières om te starten, maar zijn die barrières geen fabels in ons hoofd?

‘Ja, maar bij ons werkt dit niet’
Veel toepassingen worden ontwikkeld en getest tijdens een kleine proeftuin. De resultaten zijn vaak goed toepasbaar op meerdere plekken of bij andere zorgvormen. Initiatiefnemers zien dat en willen hun toepassing terecht laten groeien. Op dat moment treedt er iets fascinerends in werking: het not-invented-here-syndroom. Er ontstaat weerstand tegen ideeën die we zelf niet hebben bedacht. Bij zorgaanbieders, maar ook bij de zorgverzekeraars. Dit hebben we met elkaar te tackelen, anders blijven we het wiel opnieuw uitvinden en komt echte samenwerking onvoldoende van de grond. Concepten, techniek en werkwijzen zijn te kopiëren en aan te passen binnen een andere context. Lessen en ook gemaakte fouten zijn er om te delen. Als we kijken naar de overeenkomsten, kunnen we de verspreiding van nuttige e-healthtoepassingen versnellen. Met een stevige community krijgen we een fantastische motor voor innovatie.

‘Ja, maar dit lukt alleen bij kleine bedrijven’
Naast het not-invented-here-syndroom speelt er natuurlijk meer. De zorg is complex ingericht en zowel financiering als versnippering en processturing spelen ons parten. Voor veel grote organisaties zijn snelle veranderingen of innovaties ingewikkeld door de omvang, het top-down-werken en de neiging om van binnenuit te innoveren. Gelukkig beseffen we dit als grote organisaties en werken we steeds vaker vanuit kleinschalige initiatieven die ruimte krijgen. Continu verbeteren, waarbij resultaten en uitkomsten meten cruciaal is. Ook ontwikkelen we steeds meer vanuit patiëntbehoeften. We hebben geleerd onze traditionele werkwijzen overboord te zetten – zoals we zien gebeuren bij grote organisaties die daadwerkelijk innoveren – en andere werkwijzen en implementatiemethodieken te omarmen. Innovatie vraagt om verandering als constante factor, en om pro-activiteit, ondernemerschap, open samenwerking en speelruimte.

‘Ja, maar we hebben geen geld’
Ik krijg regelmatig vragen en reacties over geld en financiering van e-health. “Gewoon betalen, dan volgt de verandering vanzelf wel”, hoor ik dan vaak. Ik ben geen voorstander van zogenoemde dubbele financiering. Dat doen we namelijk al tien jaar en dit heeft niet geleid tot duurzame inzet. Op eigen financiële kracht ontwikkelen maakt het op korte termijn misschien wat moeilijker, maar zorgt er wel voor dat toepassingen op termijn duurzamer zijn. Financiering van e-health-interventies kan vaak vanuit de bestaande systematiek. Daarnaast zijn er maatwerkafspraken nodig voor de investeringen. Er zijn mogelijkheden vanuit efficiencywinst bij de zorgaanbieder, meerjarenafspraken, shared savings, samenwerkingsverbanden of aanvullende afspraken. Laten we met elkaar die mogelijkheden verkennen.

Old ways won’t open new doors
Met elkaar willen we de eigen regie van patiënten vergroten, kwaliteit continu verbeteren en de zorg betaalbaar houden. Nu moeten we de stap zetten om slimmer met elkaar samen te werken, zodat we in het belang van de patiënt die versnelling en integraliteit aanbrengen. Dit is een uitnodiging om deze weg samen met ons in te slaan, mee te denken en feedback te geven. Juist door de samenwerking aan te gaan, te ontwikkelen vanuit patiëntbehoeften en kennis of rocky roads te delen, kunnen we over onze barrières heenstappen en de wondere wereld van e-health vanzelfsprekend maken. Play offense; aan de slag dus!

E-healthweek
Volgende week - tijdens de e-healthweek - brengen Menzis en FocusCura een playbook uit, waarin we uitgebreid ingaan op digitale zorg, de barrières en vooral de mogelijkheden. U vindt er wetenschappelijk bewijs, onderbouwing van de aanpak, financieringsvoorbeelden en een implementatiemodel. Het is een routekaart die op basis van diverse ervaringen laat zien hoe u met zorgvernieuwing aan de slag kunt. Via deze website kunt u het playbook vanaf 25 januari downloaden. Voor meer inspiratie en ideeën verwijs ik u graag naar het programma van de e-healthweek. U kunt ook altijd contact leggen met het innovatieteam van Menzis.

 

Blog Joris van Eijck, directeur Zorg bij Menzis