Waar gewerkt wordt vallen spaanders, luidt het gezegde. Maar spaanders in de vorm van lichamelijke klachten wilt u natuurlijk zoveel mogelijk voorkomen. Immers, lichamelijk letsel is niet alleen vervelend voor uw medewerkers zelf, het is ook kostbaar voor uw organisatie. Daarom zetten we als samenleving steeds hoger in op de veiligheid en bescherming van medewerkers. Bovendien is goed in kaart gebracht hoe we uitval door langdurige fysieke belasting kunnen voorkomen.
Tillen
Expert op dit gebied is Leon Gardien, die net als zo’n 90 andere geregistreerde bedrijfsfysiotherapeuten op de werkplek onderzoekt of de fysieke belasting van medewerkers binnen de norm valt. Dit aan de hand van zogenoemde checklists. Voor vrijwel elke denkbare fysieke belasting is een checklist ontwikkeld met normen. In de checklist voor ‘tillen’ is bijvoorbeeld een norm opgenomen voor het tilgewicht, de tilhoogte, het hoogteverschil, de reikafstand (hoe ver staat een voorwerp van iemand af), de draaihoek van de rug en de grip op het voorwerp (is het voorwerp glad, zitten er handvatten aan).
Daarnaast wordt gekeken naar de frequentie van het tillen en het aantal uren waarop tilwerk wordt verricht. Gardien: “Die normen geven aan wat het veilige tilgewicht is. Ligt dat tilgewicht in de praktijk hoger, dan is er sprake van een risico. En ligt het twee keer zo hoog dan noemen we het een knelpunt.”
Duwen, trekken en beeldschermwerk
Behalve voor tillen zijn er checklists voor duwen of trekken (bijvoorbeeld van rolcontainers), repeterende bewegingen, trillen en schokken (bij gebruik van zwaar gereedschap), belastende werkhoudingen zoals bukken, knielen en hurken en natuurlijk beeldschermwerk. Gardien: “En dan is er nog de energetische belasting. Als je heel vaak hurkt op een dag dan is dat een zware belasting van hart- en bloedvaten. Hoewel veel bewegen gezond is, zit er ook een grens aan. Voorbij die grens is er gevaar van overbelasting. Zeker als mensen er niet genoeg bij eten raken ze uitgeput en worden ze sneller ziek.”
Wettelijke normen
De checklists en normen zijn ontwikkeld door onderzoeksinstituten, zoals bijvoorbeeld TNO. Vervolgens toetst De Gezondheidsraad of ze wetenschappelijk goed zijn onderbouwd. Daarna worden ze gepubliceerd in onder andere het Handboek Fysieke Belasting onder redactie van drs KJ Peereboom. Een bedrijf moet wettelijk voldoen aan de opgestelde normen. Die normen houden geen rekening met individuele verschillen tussen oud en jong of tussen sterk en zwak. Gardien: “Als we de leeftijd meenemen vinden we een grote spreiding. De een kan makkelijk 30 kilo tillen en de ander niet. Maar het uitgangspunt is dat de belasting veilig moet zijn voor 90 procent van de beroepsbevolking.”
Wanneer inschakelen?
Bedrijven komen terecht bij Gardien of een van zijn collega’s na een wettelijk verplichte risico-inventarisatie. Of bijvoorbeeld op basis van proactief advies van de senior adviseur gezondheidsmanagement van Menzis. Als Gardien een risico of een knelpunt constateert, dan confronteert hij leidinggevenden en medewerkers met videobeelden en zoekt hij samen met hen naar een haalbare oplossing. “Onlangs was mijn collega bij een bedrijf waar medewerkers pallets van 1300 kg moesten verplaatsen met een handpompwagen. De trekkracht hebben we gemeten en die was veel groter dan toegestaan. Dat betekende dat ze echt moesten rukken aan die wagen. Dan weet je dat dit niet gezond is en dat er een grote kans is op uitval.”
Meer lezen over fysieke belasting?
Ontdek de speciale themapagina over fysieke belasting
Een overzicht van nuttige checklists en methoden waar Leon Gardien mee werkt:
- Tillen en dragen: NIOSH
- Duwen en trekken: Mital
- Repeterende bewegingen: HARM en Handboek fysieke belasting (drs. K.J. Peereboom, drs. H. Vermeulen, 2015)
- Werkhoudingen: Handboek fysieke belasting (drs. K.J. Peereboom, drs. H. Vermeulen, 2015)
- Lichaamstrillingen/handtrillingen: Handboek fysieke belasting (drs. K.J. Peereboom, drs. H. Vermeulen, 2015)
- Energetische belasting: Handboek fysieke belasting (drs. K.J. Peereboom, drs. H. Vermeulen, 2015)
* Nationale Social Media Onderzoek 2018