De cijfers
Dat veel medewerkers moeite hebben om zich goed te focussen op hun werk, blijkt uit de nieuwste cijfers van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2018, een onderzoek van CBS en TNO onder ruim 60 duizend medewerkers van 15 tot 75 jaar. Bijna 1 op de 3 medewerkers (ruim 2,1 miljoen mensen) krijgt op een werkdag zoveel informatie binnen dat ze moeite hebben om deze snel genoeg te verwerken. Dat is om meerdere redenen slecht nieuws voor werkgevers. Het zorgt namelijk niet alleen voor improductiviteit, maar ook voor ontevredenheid van medewerkers over de arbeidsomstandigheden.
De volle 8 uur aan het werk? Dat haalt bijna niemand, blijkt uit een ander onderzoek van bedrijvennetwerk Zorg van de Zaak onder 1017 werkenden tussen 18-66 jaar (2018). Driekwart van de ondervraagden gaf aan maximaal 6 uur effectief te werken op een werkdag van 8 uur. Slechts 11 procent beweerde de volle 8 uur vol focus aan het werk te zijn.
Prikkels
Je goed kunnen concentreren is dus moeilijk. Waardoor komt dat? Volgens Stefan van der Stigchel zijn er twee soorten prikkels die de concentratie tegenwerken: interne en externe. “Bij externe gaat het om omgevingsprikkels: pratende collega’s naast je bureau, een bericht op de telefoon, de ping van een mailbericht... Ons brein reageert daarop vanuit een reflex. In feite is het een nuttig iets, want het zorgt ervoor dat we bedreigende signalen uit de omgeving goed in de gaten houden.”
Maar er zijn ook interne prikkels. “Denk aan flitsen van gedachten, of dagdromen, waarbij je even aan iets heel anders moet denken. Of als je je zorgen maakt en er steeds andere gedachten door je hoofd spoken. Ook dan ben je steeds even je aandacht kwijt.”
8 tips voor op de werkvloer
Medewerkers kunnen zelf veel doen om te zorgen dat ze hun aandacht beter bij hun werk houden. Maar ook u kunt ze hierbij helpen.
1 Rustige omgeving
Een kantoortuin of een andere ruimte met veel geluidsprikkels is niet ideaal voor een goede concentratie. Werken er meerdere collega’s in één ruimte, zorg dan voor een aparte kamer om te telefoneren en te overleggen. Regel ook genoeg toevoer van verse lucht, via een ventilatiesysteem of door ramen open te zetten. Want ook door te veel CO2 in de lucht neemt het concentratieniveau af.
2 Werkdruk
Te veel op je bordje krijgen: het is funest voor de concentratie. Het zorgt voor spanning, en juist als je gestrest bent kun je minder aan en eisen ‘zorgen’ alle aandacht op. Houd als werkgever daarom de werkbelasting in de gaten en maak werkdruk bespreekbaar.
3 Batterij opladen
Hoe spannend en uitdagend een taak ook is, er zitten grenzen aan de tijdsduur waarin we geconcentreerd kunnen werken. En deze tijdsduur is weer sterk afhankelijk van de moeilijkheidsgraad. Wissel daarom momenten af tussen verschillende taken. Stimuleer daarnaast het nemen van pauzes, het liefst buiten, om echt even de batterij op te laden. Plan liever geen lunchvergaderingen, dan komt het brein niet tot rust.
4 Bereikbaarheid
Een goede balans tussen werk en privé helpt uw medewerkers bij het kunnen focussen op hun taken. Bestook ze daarom niet na werktijd nog met e-mails en telefoontjes. Juist die tijd is noodzakelijk om weer even helemaal de batterij op te laden. Maak eventueel afspraken met elkaar over bereikbaarheid.
5 Vrijheid
Laat medewerkers daarnaast, voor zover dat kan, hun tijd zelf indelen. Avondmensen zijn ’s ochtends vroeg bijvoorbeeld niet op hun productiefst en vice versa. Bij ploegendiensten zal dat lastiger zijn, maar probeer dan toch een roosterindeling te vinden waarmee iedereen voldoende rust en slaap krijgt. Want een goede slaap zorgt ervoor dat het brein weer op kracht kan komen.
6 Mediteren en dagdromen
Meerdere onderzoeken wijzen uit dat mediteren een effectieve techniek is om je concentratievermogen te verhogen. Eigenlijk is mediteren niets anders dan je concentreren: je oefent om alle prikkels buiten te sluiten. Om die reden zie je dat steeds vaker bedrijfsmeditatie wordt aangeboden. Trouwens, een medewerker die af en toe uit het raam staart? Of even tussendoor naar buiten gaat? Prima! Tijdens een dagdroompauze of wandeling kan het brein weer opladen en nieuwe koppelingen maken.
7 Beweging
Ons brein blijft fitter bij veel beweging: het maakt scherp, creatief en oplossingsgericht. Bewegen verbetert de doorbloeding van de ‘witte stof’: verbindingen in de hersenen die nieuwe informatie en signalen verwerken, en de oude onderhouden. Werken uw medewerkers in een zittend beroep, stimuleer ze om tussendoor regelmatig te bewegen. Organiseer bijvoorbeeld eens een wandelvergadering.
8 Gezond eten
Met de juiste brandstof blijft het brein gemakkelijker gefocust. Bied in de kantine daarom ‘brainfood’ aan, zoals vette vis, avocado’s en noten (gezonde vetten), groente en vers fruit (vitamine C) en vlees, vis, eieren, zuivel, peulvruchten (eiwitten). Snelle suikers zorgen voor een korte concentratiepiek, daarna gevolgd door de bekende suikerdip: weinig energie en een lusteloos gevoel. Vervang daarom in de snoepautomaat de frisdrank en candybars voor gemengde nootjes en mueslirepen.
M.m.v.: - Stefan van der Stigchel, hoogleraar cognitieve psychologie, schreef het boek Concentratie, aandacht in tijden van afleiding
- Arne Nieuwenhuys, onderzoeker en universitair docent sport- en prestatiepsychologie bij de afdeling Exercise Sciences van de Universiteit van Auckland, Nieuw-Zeeland