De zorg staat onder druk. Er wordt meer en meer zorg gevraagd, terwijl er steeds minder zorgverleners en mantelzorgers zijn. Landelijke akkoorden zoals het Integraal Zorg Akkoord (IZA), Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) geven richting aan toekomstbestendige zorg en meer gezondheid voor iedereen. Een eerste stap is het in kaart brengen van de uitdagingen in de regio.
Samen met gemeenten en andere regionale partners heeft Coöperatie Menzis daarvoor het Regiobeeld opgeleverd voor Groningen, Twente, Achterhoek, Arnhem/Centraal Gelderland, Rivierenland en Gelderse Vallei.
In het regiobeeld staat de huidige en de in 2040 verwachte situatie qua gezondheid en zorgbehoefte van de inwoners én de huidige en verwachte capaciteit van zorg, welzijn en ondersteuning. Er staan ook cijfers in over demografie, sociaaleconomische status en leefstijl van de inwoners. Deze laatste factoren kunnen het zorggebruik en de zorgvraag beïnvloeden. Op basis van de regiobeelden worden door de regiopartijen prioriteiten bepaald voor de regio en specifieke regioplannen gemaakt.
Een paar voorbeelden uit de regiobeelden:
- Er komen steeds meer ouderen en minder jongeren. Zo is in 2040 in de Achterhoek en in Twente sprake van een dubbele vergrijzing. In de regio Arnhem ligt het percentage inwoners van 65 jaar hoger dan gemiddeld in Nederland en in de Gelderse Vallei zijn er relatief meer geboortes dan het landelijk gemiddelde.
- Het aantal mensen met een chronische aandoening gaat de komende jaren stijgen. Door de vergijzing gaat het met name om dementie en artrose. Bijvoorbeeld in de regio Rivierenland stijgt het aantal inwoners met dementie met 55% (in Nederland gemiddeld een stijging van 48%).
- In elke regio neemt het percentage zorg- en hulpverleners de komende jaren af en er is een daling van het mantelzorgpotentieel. In de regio Arnhem is in 2040 het mantelzorgpotentieel meer dan gehalveerd en loopt het personeelstekort binnen de sector zorg en welzijn op van 2,6% in 2021 naar 4,4% in 2030. In de Achterhoek is er nu nog een passend zorgaanbod voor de zorgvraag en een relatief hoog mantelzorgpotentieel, maar ook hier dreigt disbalans in 2040.
- In alle regio’s neemt het aantal rokers af. Overgewicht neemt juist toe naar circa 56% in alle regio’s.
- Eenzaamheid, individualisering, de stapeling van crisissen de afgelopen jaren en in Groningen de aardbevingen hebben impact op de gezondheid van inwoners. In verschillende regio’s is een toename te zien van mentale problemen. Schulden en armoede spelen hierbij ook een rol. Zo heeft ongeveer 21% van de inwoners van Twente moeite met rondkomen. Het inzetten op bestaanszekerheid van mensen is in elke regio nodig om de ervaren gezondheid te verhogen.
- Binnen een regio kunnen er grote verschillen zijn en is er ook vaak sprake gezondheidsverschillen. In de regio Groningen bijvoorbeeld leeft een inwoner van de gemeente Oldambt gemiddeld 7 jaar korter in goede gezondheid dan een inwoner van Westerkwartier. Ander voorbeeld: 71 % van de inwoners van Westerkwartier ervaart een goede gezondheid, terwijl in Pekela dat 57 % is.
Volgende stap: regioplannen
De regiobeelden worden vanaf 1 juli 2023 gepubliceerd op de website van VWS over de juiste zorg op de juiste plek en op de site van Coöperatie Menzis. Met info uit de regiobeelden en de uitgangspunten in het IZA gaan zorgverleners, gemeenten, welzijnspartners en zorgverzekeraars specifieke regioplannen maken. In de plannen staat de gezamenlijke aanpak voor de urgente zorguitdagingen. De regioplannen moeten voor 1 januari 2024 klaar zijn.